Önce “Âmentü Billâhi” diyeceğiz...
1. sırada “Âmentü Billâhi”...
2. sırada “ve Melâiketihi”...
3. sırada “ve Kütübihi”...
4. sırada geliyor “ve Rasûlihi”...
Neden dördüncü sırada geliyor... “Âmentü Billâhi ve Rasûlihi” demiyor da; “Âmentü Billâhi ve Melâiketihi ve Kütübihi ve Rasûlihi” diyor... “Rasûllere iman” dördüncü sırada geliyor?
Bunun üstünde durmak gerek!..
Ondan sonra da “vel yevmil âhir”... “Âhirete” veya “âhiret gününe” veya “âhir güne” İMAN!..
Buradaki her değişik okuyuş, değişik anlamlar ortaya çıkaracaktır...
“Ve Bil kaderi” ifadesini, “kadere iman” diye çevirmek anlayışımıza göre yanlış ve yetersizdir!..
“Ve hayrın ve şerrin Allâh’tan olduğuna”...
“Vel bâ’sü ba’del MEVT”... Mevtin akabinde yeni bir bedenle var olmaya...
İşte bütün bunlara “iman” ettikten sonra, bu iman edilen hususlarda kişi bilincinde tatmine ererse, o zaman “kelime-i şehâdeti” ifade edebilecek “Âmentü”ye ilaveten.
Diyecek ki:
“Eşhedü”; Şehâdet ederim ki...
Bu şehâdetinin neye olduğuna açıklık getirecek...
“Tanrı ve tanrılık kavramı söz konusu olmayıp, sadece ALLÂH mevcuttur”!..
Ve ayrıca Hz. Muhammed (aleyhisselâm) Efendimizin “ALLÂH”ın “Abd”ıve “Rasûl”ü olduğuna da şehâdet edecek!..
Ancak burada dikkat edilmesi gerekli olan husus şu:
“Şehâdet ederim” diyorsun.
Şahitlik, gördüğün şeye edilir!.. Eğer görmediğin şeye şahitlik yapıyorsan, bu “yalancı şahitlik” olur.
Onun için şehâdette, “şahit olmak” vardır; olaya şahit olmak!
Ya da, “duyduğuma göre” diyeceksin!..
Ya şahit olacaksın o işin öyle olduğuna veyahut “Ben bu işe şahit değilim ama, böyle olduğunu duydum”, diyeceksin... Böyle demek zorundasın!
Bugün mahkemeye gidip de görmediğin bir şeye şahitlik etmeye kalktığın takdirde, hâkim sana, “Gördün mü bu işi?” diyecek; sen de “Hayır, görmedim” diyeceksin!
“Peki neyin şahidisin sen?”
“Duyduğuma şahidim... Böyle olduğunu duydum!..”
“Şahit misin, gördün mü?”
“Hayır görmedim!..”
“O zaman sen şahit değilsin arkadaş!..” derler adama...
Öyle ise “eşhedü” yani “şahidim ki” derken bir düşünmek gerekir!..
Gerçekten “şahit” miyiz; yoksa “laf olsun” diye mi “Şahidim” diyoruz?.. Neye, nasıl şahidiz?..