AÇIKLAMA:

 

Fiyl ve Kureyş Sûresi, hem Kâbe’nin mekânı Mekke’nin ve hem de buranın sakini olan Kureyş’in mazhar oldukları nimetleri ve özellikleri vurgulamaktadır!..

“Li-Îlâf”ın başındaki “Lâm”, Ta’lîliyye (sebebiyye de olur) ise bunun ilk tevîli (müteallakı), kendinden önceki ibare (Fiyl Sûresi ile) irtibatlanır!.. Yani “Fîl ashabının helâk edilmesi, Kureyş’in hürmeti ve imtiyazı içindir!” demektir... 

Hatta bazı mushaflarda Fiyl ile Kureyş Sûresi, tek sûreymiş gibi, arada besmele olmaksızın yazılmıştır; ki, konu bağlamı bütünlük arz etse de uslûbu farklıdır ve kesinlikle iki ayrı sûredir!..

Esbâb-ı Nüzûl’deki bazı tevîl ve rivayetler:

Allâh teâlâ Hz. Muhammed (s.a.v.)'i Nebi olarak ba’s edip Rasûl olarak irsâl ederek, Kureyş’e olan lütuf ve nimetlerini bildirdi ve bu nimetlerin içinde Kureyşlileri Fîl sahibi Ebrehe'ye karşı koruduğunu, Şâm ve Yemen'e, kış ve yaz yaptıkları ticarî seferlerini ÎLÂF (ülfet edilir, hürmet görür etki) ile muhafaza ettiğini bildirdi!.. 

Bu sûre, Allâh teâlâ’nın Kureyş'e minneti (çok büyük nimetler verdiği) hakkında inzâl olmuştur!..

“Bu Beyt’in Rabbine (tevhid ehli olarak) kulluk/ibadet etsinler!.. O ki, onları açlıktan doyurdu ve korkudan emin etti!” âyetleri için Abdullâh İ. Abbâs (ra), “Kureyş’in artık Mekke’de mukıym olup sefere çıkmalarının yasaklandığını” yorumlamıştır!

 

“B”İsmillâhir Rahmânir Rahıym

1-) Li iylâfi Kureyşin;

Kureyş’in ülfet ve hürmete mazhariyeti için,

2-) İylâfihim rıhleteş şitâi vas sayf;

Kış ve yaz seferinde rahat ve ülfetleri için.

3-) Felya’budû Rabbe hâzelBeyt;

Bu Beyt’in Rabbine (tevhid ehli olarak) kulluk etsinler!

4-) Elleziy at’amehüm min cû’ın ve âmenehüm min havf;

O ki, onları açlıktan doyurdu ve korkudan emin etti.