AÇIKLAMA:

 

Rahmân Sûresi’nin inzâli ile ilgili rivayetler ihtilaflıdır!.. 

İlk tertiplerde, Abdullâh İ. Abbâs tertibinde Asr Sûresi’nden önceye 13.sıraya yerleştirilirken, diğer çoğunluk Medine dönemine yerleştirilirler!..

Tefsirlerde de geçen bazı rivayetler: 

Hz. Rasûlullâh (s.a.v.), bu sûre’yi ashabına okuduğunda, sükût ettiler... 

Bunun üzerine Hz. Rasûlullâh (s.a.v.), şöyle buyurdu: “Niye ben, cinlerden, sizden işitmediğim güzel cevaplar işitiyorum?.. Cinlerin gecesinde (bu durumda Mekke’de cinn sûresi’nden önceleri inzâl olmalıdır) bu sûreyi cinlere okuduğumda her ‘Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin-şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?” âyetini söylediğimde ‘Hayır Rabbimiz, nimetlerinden hiçbir şeyi yalanlamıyoruz; HAMD senindir!’, dediler.”

Urve İ. Zübeyr rivayetine göre ise Kâbe’de müşriklere karşı alenî ilk Kur’ân okuyan Abdullâh İ. Mes’ûd ra. olmuştur!.. Makâm-ı İbrahim civarında sesli olarak Rahmân Sûresi’ni okumuş ve bu yüzden müşrikler tarafından tartaklanmıştır!..

Bunu tasdik eden bir rivayet de Esmâ Binti Ebî Bekr ra.’a tarafından anlatılmıştır!..

Rahmân Sûresi ile ilgili bu rivayetleri, Necm Sûresi ile ilgili meşhûr olan rivayetle birleştirdiğimizde, Rahmân Sûresi buraya uygun olabilir ki, kendinden önceki Nâs Sûresi’nin konusu ve Esmâ’sı (İlâh/Rahman) ile de açıklayıcı bir bağlama sahiptir!.. 

Hz. Alî r.a.’a dayanan bir rivayette, Hz. Rasûlullâh (s.a.v.), Rahmân Sûresi hakkında şöyle buyurmuştur: “Her şeyin bir gelini/süsü vardır; Kurân’ın gelini de Rahmân Sûresi’dir!”

Hurûf-u Mukatta’ayı saymazsak (ki bunlar zaten meşhûr 99 Esmâ’ül Hüsnâ içinde geçmemiştir), Kurân’da Allâh Esmâsı (Rahmân) ile başlayan tek sûre’dir!..

Tüm Kurân’da “Zül-Celâli vel-İkrâm” ismi iki defa bu sûrede geçer ki, Rahmân ismi kapsamı ile ilgilidir!.. 

 

“B”İsmillâhir Rahmânir Rahıym

1-) Er Rahmân;

Rahmân (El Esmâ ül Hüsnâ ile işaret edilen tüm özelliklerin sahibi),

2-) Allemel Kur’ân;

Talim etti Kurân’ı (Esmâ mertebesindeki özellikleri oluşturdu).

3-) Halekal İnsân;

Halketti İNSAN’ı,

4-) Allemehül beyân;

Öğretti ona beyanı (Esmâ özelliklerini insanda açığa çıkardı); (Hz. Âli’nin deyişiyle “‘İnsan’, konuşan Kur’ân” oldu.)

5-) Eş Şemsu velKameru Bi husban;

Güneş (kavrayış) ve Ay (duygu - hissediş) (Bi-) hesap iledir (mertebelerledir).

6-) VenNecmu veşŞeceru yescudan;

Necm (yıldız - fikirler) ve ağaç (beden) secdededirler (Esmâ indînde “yokluk” hâlindedirler).

7-) VesSemae rafe’aha ve veda’al miyzan;

Semâyı (bilinci; Levvâme mertebesinden Mardiye mertebesine kadar) yükseltmiş ve mîzanı (vahdet - kesret değerlerini dengeli yaşama özelliğini) yerleştirmiştir.

8-) Ella tatğav fiyl miyzan;

Ki o mîzanda haksızlık etmeyesiniz (dengede biri ağır basarak diğerinden mahrum kalmayasınız).

9-) Ve ekıymulvezne Bil kıstı ve lâ tuhsirul miyzan;

Değerlendirmeyi (Ulûhiyet hükümlerine göre) adaletle yaşayın ve mîzanı dengelemede yanlış yaparak hüsranı yaşamayın!

10-) Vel Arda veda’aha lil enam;

Arz (Beden) ki, mahlûkatı (mikro evreni) onda oluşturdu!

11-) Fiyha fakihetün vennahlu zâtul ekmam;

Bir meyve (insan) var onda (arzda); tomurcuklu (açılıma hazır) hurma ağacı (beyin)!

12-) Velhabbu zül asfi verreyhan;

Filizlenmiş tohumlar (uç vermiş hakikat fikirleri) ve hoş kokulu bitkiler (insanî hakikatin getirisi davranışlar) var.

13-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

14-) Halekal’İnsane min salsalin kelfahhar;

Yarattı insanı (bedenini) pişmiş kuru balçıktan (elementler).

15-) Ve halekalCanne min maricin min nar;

Cann’ı (cin sınıfını - görünmez varlıkları) da dumansız ateşten (radyasyon - ışınsal enerji - elektromanyetik dalga bedenli) yarattı.

16-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

17-) Rabbulmeşrikayni ve Rabbulmağribeyn;

İki doğuş yerinin (dünya ve ölüm ötesi yaşam boyutu) Rabbidir ve iki batış yerinin (dünya ve kabir âlemi) Rabbidir.

18-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

19-) Meracelbahreyni yeltekıyan;

Salmıştır (melekiyet ve hayvaniyet; şuur ve bilinç) iki denizi; kavuşup kucaklaşıyorlar.

20-) Beynehüma berzahun lâ yebğıyan;

Aralarında bir berzah var, birbirinin sınırını aşamıyorlar (ikisi de kendi boyutunda gereğini yaşıyor).

21-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

22-) Yahrucu minhümellü’lüü velmercan;

Çıkıyor onlardan inci ve mercan (çeşitli özellikler).

23-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

24-) Ve lehulcevarilmünşeatu fiylbahri kel’a’lam;

O’nundur, denizde (Hakikat ilminde) inşa olunmuş, dağlar gibi (oluşturulmuş benliklerle yaşamda) akıp giden gemiler (bedenler)!

25-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

26-) Küllü men ‘aleyha fan;

Arzda (bedensel yaşamdaki benliklerin) kim varsa hepsi fânidir (her bedendeki nefs - bilinç ölümü tadar).

27-) Ve yebka vechu Rabbike ZülCelâli vel’İkrâm;

Zül’Celâli vel’İkrâm Rabbinin vechidir (Esmâ mânâları) Bakıy olan!

28-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

29-) Yes’eluhu men fiysSemavati vel’Ard* külle yevmin HUve fiy şe’n;

Semâlarda ve arzda ne varsa O’ndan talep eder; “HÛ” her “AN” yeni iştedir!

30-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

31-) Senefruğu leküm eyyühessekalân;

Yarın sizinle kalacağız (hesap için) ey suç yüklü ins ve cin topluluğu!

32-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

33-) Ya ma’şerel cinni vel’insi inisteta’tüm en tenfüzû min aktaris Semavati vel’Ardı fenfüzû* lâ tenfizûne illâ Bisultan;

Ey cin ve ins topluluğu! Semâlar ve arzın aktarından (bedenlerinizin çekim gücünden) çıkıp gitmeye gücünüz yeterse, hadi çıkın gidin (bedensiz yaşayın)! Kudretiniz olmadıkça (kudret sıfatı sizde açığa çıkmadıkça) geçip gidemezsiniz!

34-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

35-) Yurselu ‘aleyküma şüvazun min narin ve nuhasün fela tentesıran;

İkinizin de üzerine Nâr’dan alev ve duman (bilinç bulanıklığı) irsâl edilir de başarılı olamazsınız!

36-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

37-) Feizen şakkatis Semau fekânet verdeten keddihan;

(Ölüm esnasında) semâ (benlik bilinci) parçalanarak yanık yağ rengi alıp, gül misali (hakikat müşahede edildiğinde)!

38-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

39-) Feyevmeizin lâ yüs’elu an zenbihi insün vela cann;

İşte o süreçte ne ins ne de cin türü suçundan sorulmaz (doğal olarak yaptıklarının sonuçlarını yaşamaya başlarlar)!

40-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

41-) Yu’reful mücrimune Bi siymahüm feyü’hazü Binnevasıy vel’akdam;

Suçlular sîmalarından (huylarının oluşturduğu görünümden) tanınırlar da; alınlarından ve ayaklarından yakalanırlar.

42-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

43-) Hazihi cehennemülletiy yükezzibu Bihel mücrimun;

İşte bu, suçluların kendisini yalanladığı cehennemdir!

44-) Yetufune beyneha ve beyne hamiymin ân;

Onunla (cehennemî kayıtlarla) kaynar su (şartlanmalarının getirdiği yakıcı değer yargıları) arasında dönüp dururlar.

45-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

46-) Ve limen hafe mekame Rabbihi cennetan;

Rabbinin makâmından korkan kimse için iki cennet (fiil ve hissediş - mânâ cennetleri) vardır.

47-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

48-) Zevata efnan;

(İki cennet de) çeşitli dallara (yaşam özelliklerine) sahiptir.

49-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

50-) Fiyhima ‘aynâni tecriyan;

İkisinde de iki kaynak akıp gider!

51-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

52-) Fiyhima min külli fakihetin zevcan;

(O cennetlerin) ikisinde de her meyveden (marifetten) iki tür (zâhirî ve bâtınî olarak) vardır!

53-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

54-) Müttekiiyne alâ furuşin betainuha min istebrak* ve cenel cenneteyni dan;

Astarları atlastan döşeklere yaslanırlar... İki cennetin meyvelerinin toplanması çok kolaylıkladır!

55-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

56-) Fiyhinne kasıratuttarfi, lem yatmishünne insün kablehüm ve lâ cann;

Onlarda eşlerinden başkasını görmeyenler (yapılar) vardır ki, daha önce kendilerini ne ins ne de cann (cin türü) dokunup (beşerî - şeytanî fikir ve duygularla) kirletmiştir!

57-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

58-) Keennehünnel yakutü velmercan;

Onlar sanki yakut ve mercandırlar.

59-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

60-) Hel cezaul ıhsani illel ıhsan;

İhsanın (Hakk’ı görürcesine kulluğun) cezası sadece ihsan değil midir?

61-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

62-) Ve min dûnihima cennetan;

İki cennet dûnunda iki cennet daha vardır.

63-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

64-) Mudhâmmetan;

Yemyeşildirler!

65-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

66-) Fiyhima aynâni naddâhatân;

İkisinde de durmadan fışkıran iki kaynak (Rabbanî tecelliler)!

67-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

68-) Fiyhima fakihetun ve nahlun ve rumman;

İkisinde de meyve, hurma (Hakkanî vasıfların açığa çıktığı şuuru temsilen) ve nar (tek bilincin tasarruf ettiği çok beden yaşamını temsilen)!

69-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

70-) Fiyhinne hayratun hısan;

(O cennetlerin) içlerinde en muhteşem, en güzeller.

71-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

72-) Hûrun maksuratün fiylhıyam;

Yalnız eşlerine hasredilmiş huriler (Hakkanî vasıfları açığa çıkaran bilinçlerin tüm istek ve arzularını yerine getirecek kapasite ve olanaklarla oluşturulmuş eşler - bedenler. Bakınız 13.Ra’d: 35, 47.Muhammed: 15)!

73-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

74-) Lem yatmishünne insün kablehüm ve lâ cann;

Daha önce onlara ne ins ne de cann (cin) dokunup (beşerî - şeytanî fikir ve duygularla) kirletmiştir!

75-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

76-) Müttekiiyne ‘alâ refrefin hudrin ve ‘abkariyyin hısan;

Yeşil refrefe ve harikulâde güzel işlemeli parlak döşeklere yaslanırlar.

77-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;

Hakikat böyle iken, Rabbinizin (varlığınızı oluşturan Esmâ özelliklerinin - şuur ve bedeninizin) nimetlerinin hangi birini sayarsınız yalan?

78-) Tebarekesmu Rabbike ZiylCelâli vel’İkrâm;

Zül’Celâli vel’İkrâm Rabbinin ismi ne mübarek - ne yücedir!