AÇIKLAMA:

 

Bakara Sûresi: 278-280 âyet grubu, “riba” (faiz) hakkında nâzil olmuştur!.. 

Sebeb-i nüzûl rivayetinde Hz. Ömer ra.’a atfedilen şu söz geçer:

“Kurân'dan son nâzil olan, riba/faiz âyeti’dir!.. Hz. Rasûlullâh (s.a.v.), onu bize tefsir etmeden vefat etti!.. Dolayısıyla siz faizi de faiz şüphesi olanı da bırakın!”

Gene sebeb-i nüzûl rivayetinde bu âyetlerin, Abbâs B. AbdulMuttalib ve Muğîre oğullarından bir adam (veya Benî Sakıyf’ın meşhûr faizcileri) hakkında nâzil olduğu rivayet edilir...

Nitekim bu rivayeti Rasûlullâh (a.s)’ın Veda Hutbesi’ndeki şu sözü teyit eder görünüyor:

“Muhakkak ki cahiliye (İslâm öncesi)’nin ribası (faizi) kaldırılmıştır!.. Ve muhakkak ki Allâh azze ve celle, kaldırılan ribanın(faizin) ilkinin AbdulMuttalib’in Oğlu Abbâs’ın faizi olduğunu hükmetmiştir!.. Ancak mallarınızın başları (ana paralarınız, sermayeleriniz) sizindir... (Ki böylece) ne zulmedersiniz ne de zulme uğrarsınız!..

Allâh hükmetmiştir ki riba (faiz) yoktur!.. Kaldırmaya başladığım ilk faiz, amcam Abbâs B. AbdulMuttalib’in faizidir!”

Abdullâh İ. Abbâs ra.’a atfedilen: “Nebi (sav) üzerine nâzil olan son âyet, riba/faiz âyeti’dir!” rivayeti, esbâb-ı nüzûl/hadîs (Buhari) kaynaklarında Bakara: 281.âyetin tefsirinde geçer!.. Kanaatımızca bu rivayet, Hz. Ömer ra.’ın rivayeti ile paralel değerlendirilmelidir!..

 

278-) Ya eyyühelleziyne amenüttekullahe vezeru ma bekıye miner Ribâ in küntüm mu’miniyn;

Ey iman edenler, Allâh’tan korunmak için ribadan arta kalanı terk edin, eğer iman edenlerdenseniz.

279-) Fein lem tef’alu fe’zenû Bi harbin minAllâhi ve RasûliHİ, ve in tübtüm feleküm ruûsü emvaliküm* lâ tazlimune ve lâ tuzlemun;

Eğer bunu yapmazsanız, bilin ki Allâh ve Rasûlüne savaş açmış olursunuz. Eğer bu yanlış tutumunuzu idrak edip bir daha yapmamak üzere vazgeçerseniz, anaparanızı almaya hak kazanırsınız. (Böylece) ne zulmetmiş ne de zulme uğramış olursunuz.

280-) Ve in kâne zû ‘usretin fe nezıratün ila meyseretin, ve en tesaddeku hayrun leküm in küntüm ta’lemun;

Eğer (borçlu) ödeme sıkıntısı içindeyse, kolaylıkla ödeyebileceği zamana kadar süre tanıyın. Bununla beraber alacağınızı bağışlamanız sizin için çok daha hayırlıdır, eğer bilirseniz.